De adoptieprocedure

Met onze nieuwsbrieven trachten we u op de hoogte te houden van recente juridische ontwikkelingen en wetswijzigingen. Ook het adoptierecht ontsnapt hieraan niet. Immers heeft Potpourri V (inmiddels geen onbekende term) een aantal regels gewijzigd inzake de adoptieprocedure. Ook moet men rekening houden met de rechtspraak van het Grondwettelijk Hof, die meermaals aanleiding heeft gegeven tot wetswijzigingen.

Hiernavolgend worden de belangrijkste kernpunten van het adoptierecht toegelicht. De voornaamste aandacht gaat hierbij naar de binnenlandse adoptie.

 

- Onderscheid gewone – volle adoptie

Vooreerst moet er een onderscheid gemaakt worden tussen de gewone adoptie en de volle adoptie. Hoewel de procedure gelijklopend is voor beide vormen, zijn de juridische gevolgen verschillend.

Bij een volle adoptie loopt de verwantschap met de adoptant (de persoon die wenst over te gaan tot adoptie) door ten aanzien van de andere familieleden van de adoptant. Er is m.a.w. een volledige gelijkstelling met de gewone verwantschap. De geadopteerde wordt juridisch beschouwd als de broer of zus van de andere kinderen van de adoptant. De verwantschapsband met de oorspronkelijke familie wordt ook volledig doorbroken en beëindigd.

Een gewone adoptie heeft wel tot gevolg dat er een afstammingsband bestaat tussen de geadopteerde en de adoptant, doch deze is beperkt tot de eerste graad. De geadopteerde wordt met andere woorden geen broer of zus van de andere kinderen van de adoptant.

Bovendien blijft de geadopteerde bij een gewone adoptie nog steeds juridisch verwant met zijn oorspronkelijke familie. Dit heeft o.m. tot gevolg dat de geadopteerde nog onderhoudsgerechtigd blijft ten aanzien van zijn oorspronkelijke ouders (wel in subsidiaire orde) en dat hij zijn erfaanspraken in de oorspronkelijke familie behoudt.

 

- Voorwaarden inzake leeftijd

De geadopteerde moet reeds geboren zijn. De adoptie kan enkel wordt uitgesproken mits een wachttermijn van twee maanden vanaf datum van geboorte. Deze wachttermijn geldt niet ingeval er geen ouders zijn.

Zowel minderjarigen als meerderjarigen kunnen in aanmerking komen voor gewone adoptie. Daarentegen is een volle adoptie enkel voorbehouden aan minderjarigen.

In hoofde van de adoptant geldt een minimumleeftijd van 25 jaar. De adoptant moet minstens vijftien jaar ouder zijn dan de geadopteerde. Wanneer de geadopteerde reeds een (geadopteerd) kind is van de (zelfs voormalige) partner van de adoptant, bedraagt de minimumleeftijd 18 jaar en het leeftijdsverschil minstens tien jaar.

 

- De adoptant

Eén persoon alleen kan overgaan tot adoptie (bv. de adoptie van het kind van de echtgenoot).

Twee echtgenoten kunnen gezamenlijk overgaan tot adoptie. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen echtgenoten van gelijk geslacht of ongelijk geslacht.

Hetzelfde geldt voor twee (wettelijke of feitelijke) samenwonenden. Een eerste voorwaarde is dat deze personen op een permanente en affectieve wijze samenwonen sedert minstens drie jaar. Bovendien mogen zij niet door een band van bloedverwantschap verbonden zijn die leidt tot een huwelijksverbod waarvoor de Koning geen ontheffing kan verlenen. Het betreft verwanten in de rechte lijn enerzijds en broers en zusters anderzijds.

Het Grondwettelijk Hof heeft bij arrest van 16 februari 2017 het absoluut huwelijksverbod in de strijd met de Grondwet geacht. Het betrof een geval waarbij een man wou overgaan tot gewone adoptie van de kinderen van zijn adoptiezus, waarmee hij samenwoonde. Gezien geen enkele mogelijkheid bestaat voor de rechtbank om ten gronde rekening te houden met het belang van de kinderen die kandidaat-geadopteerde zijn, is een dergelijke maatregel niet redelijk verantwoord volgens het Grondwettelijk Hof.

Door de wet van 20 februari 2017 werd een bijkomende categorie toegevoegd, zijnde de voormalige partner. Deze is de voormalige echtgenoot of de voormalige wettelijk samenwonende, of een van de gescheiden personen die op een permanente wijze en affectieve wijze hebben samengewoond gedurende ten minste drie jaar, voor zover zij niet door een band van bloedverwantschap zijn verbonden die leidt tot een huwelijksverbod waarvoor de Koning geen ontheffing kan verlenen.

 

- Toestemming

Bij een adoptieprocedure is, naargelang het geval, de toestemming van verschillende personen vereist. De toestemming kan gebeuren via een persoonlijke verklaring voor de rechtbank dan wel via een akte voor een notaris of de vrederechter.

1°) Toestemming van de geadopteerde

Vooreerst zal de geadopteerde die de leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt, moeten toestemmen in zijn adoptie. Dit houdt ook in dat de geadopteerde beschikt over een vetorecht. Wanneer de rechtbank evenwel oordeelt dat de geadopteerde geen onderscheidingsvermogen heeft, is deze toestemming niet vereist.

De meerderjarige geadopteerde moet evenmin toestemmen ingeval hij voorafgaand door de vrederechter onbekwaam is verklaard of ingeval de rechtbank zelf oordeelt dat hij wilsonbekwaam is.

2°) Toestemming van de ouder(s)

Daarnaast is de toestemming van de (oorspronkelijke) ouders van de geadopteerde vereist. Indien enkel de afstamming van één ouder vaststaat of één van beide ouders overleden is, is enkel de toestemming van de enige of de langstlevende ouder vereist..

Ingeval beide ouders overleden zijn of de afstamming niet vaststaat, moet de toestemming gegeven worden door de voogd.

3°) Toestemming van de partner van de geadopteerde

Indien de geadopteerde gehuwd, wettelijk of feitelijk samenwonend is, moet diens partner ook in de adoptie toestemmen.

4°) Toestemming van de partner van de adoptant

Indien de adoptant gehuwd, wettelijk of feitelijk samenwonend is, moet diens partner ook in de adoptie toestemmen.

5°) Weigering van de toestemming

Ingeval de partner van de geadopteerde of van de adoptant weigert om toe te stemmen in de adoptie, kan de adoptie niettemin worden uitgesproken. Dit kan op verzoek van de adoptant(en) of het openbaar ministerie en indien de rechtbank van oordeel is dat de toestemming op onverantwoorde wijze is geweigerd.

Wanneer de weigering van toestemming uitgaat van de ouder(s) van de geadopteerde, kan de rechtbank enkel de adoptie uitspreken na een grondig maatschappelijk onderzoek. Uit dit onderzoek moet dan blijken dat deze persoon zich niet meer om het kind heeft bekommerd of de gezondheid, de veiligheid of de zedelijkheid van het kind in gevaar heeft gebracht.

 

- Procedure

De adoptieprocedure wordt ingeleid via een verzoekschrift, gericht aan de familierechtbank. Hierin wordt vermeld welke vorm van adoptie men opteert en de redenen waarom men voor deze adoptievorm heeft gekozen.

Daarna zal het openbaar ministerie inlichtingen moeten inwinnen bij verschillende personen (o.a. het advies van de ouders van de geadopteerde). Deze inlichtingen worden samen met het advies van openbaar ministerie binnen de twee maanden neergelegd.

Ingeval de geadopteerde een minderjarige betreft, zal de rechtbank een maatschappelijk onderzoek moeten bevelen over de geschiktheid van de adoptant(en) om te adopteren. Ook het verslag van het maatschappelijk onderzoek moet binnen de twee (in de toekomst vier) maanden neergelegd worden.

Vooraleer de rechtbank over de geschiktheid kan oordelen, moet(en) de adoptant(en) een specifieke voorbereiding hebben gevolgd die door de bevoegde Gemeenschap wordt verstrekt. Ingevolge Potpourri V zal deze procedure enigszins wijzigen in de toekomst en uiterlijk vanaf 1 januari 2020. Voor de binnenlandse adoptie zal de adoptant een voorafgaand geschiktheidsvonnis moeten verkrijgen (zoals het geval is bij interlandelijke adopties). Dit is niet vereist ingeval de geadopteerde verwant is tot in de derde graad met de adoptant, zijn echtgenoot of samenwonende partner of zijn voormalige partner, zelfs overleden, het dagelijks leven heeft gedeeld of een duurzame sociale en affectieve band heeft opgebouwd met de adoptant.

Wanneer zowel het verslag van het openbaar ministerie als van het maatschappelijk onderzoek neergelegd zijn, hebben de geadopteerde en de adoptant het recht om hiervan kennis te nemen. Hierna zal de rechtbank de adoptant(en) en de geadopteerde oproepen op een zitting waarbij zij gehoord zullen worden.

De rechtbank zal moeten nagaan of met kennis van zaken is gekozen tussen gewone adoptie en volle adoptie. Tevens zal zij moeten nagaan of aan alle wettelijke voorwaarden is voldaan. Tot slot moet zij, rekening houdend met alle wettige belangen, oordelen of de adoptie kan worden uitgesproken.

Ten vroegste zes maanden na de neerlegging van het verzoekschrift zal de rechtbank uitspraak doen. Deze wachttermijn geldt niet indien het kind sedert meer dan zes maanden wordt opgevoed door de adoptant(en).

Wanneer de rechtbank de adoptie uitspreekt, zal de griffier het beschikkende gedeelte van het vonnis overmaken aan de ambtenaar van de burgerlijke stand. Deze ambtenaar zal het beschikkende gedeelte overschrijven in de registers van de burgerlijke stand.

Voor verdere vragen omtrent adopties kunt u steeds ons kantoor contacteren.

(De nieuwsbrieven van KONSILIO Advocaten zijn louter informatief en ten behoeve van het cliënteel. De inhoud ervan kan niet worden beschouwd als een volwaardig juridisch advies. Voor concrete vragen of informatie aangepast aan een persoonlijke situatie kunt u uiteraard ons kantoor bereiken.
Er wordt getracht om de informatie in de nieuwsbrieven zo actueel en volledig mogelijk te verstrekken. De informatie hierin kan echter achterhaald zijn door recente wijzigingen. KONSILIO Advocaten kan op generlei wijze aansprakelijk gesteld worden voor de juridische volledigheid van zijn nieuwsbrieven.)